5G Network-yň möhümdigine şek-şübhe ýok, ýokary tizlikleri we deňsiz-taýsyz birikmegi wada berip, “Zatlar Interneti” -niň doly mümkinçiligini açmak üçin zerur bolan “IoT” - web birikdirilen enjamlaryň barha ösýän ulgamy we emeli akyl. Mysal üçin, Huawei-iň 5G tory ykdysady bäsdeşlik üçin möhüm ähmiýete eýe bolup biler, ýöne ulgamy gurnamak diňe bir netije bermez, Hytaýyň Huawei kompaniýasynyň diňe tehnologiki geljegimizi emele getirip biljekdigi baradaky talaplary barada iki gezek pikirlenmäge esas bar.
Terminal howpsuzlygyna howp salýan zatlaryň internetiHowpsuzlyk howplary
1) zatlaryň internetiniň akylly terminal enjamlarynda gowşak parol meselesi bar;
2) zatlaryň internetiniň akylly terminal enjamlarynyň operasiýa ulgamy, içerki web programmalary, maglumat bazalary we ş.m. howpsuzlyk gowşaklygy bar we maglumatlary ogurlamak, DDoS hüjümlerini amala aşyrmak, spam ibermek ýa-da beýleki torlara we beýleki hüjümlere garşy manipulirlemek üçin ulanylýar; çynlakaý howpsuzlyk wakalary;
3) zatlaryň internetiniň akylly terminal enjamlarynyň şahsyýetini tassyklamak;
4) Akylly terminal enjamlary zyýanly kod bilen ýerleşdirilýär ýa-da botnet bolýar.
Howpsuzlyk howpunyň aýratynlyklary
1) zatlaryň internetiniň akylly terminal enjamlarynda köp sanly we gowşak parollaryň görnüşleri bar;
2) akylly internet enjamy zyýanly gözegçilikde saklanandan soň, şahsy durmuşa, emläk, şahsy durmuş we durmuş howpsuzlygyna gönüden-göni täsir edip biler;
3) ýönekeý ulanmak;
4) indiki döwürde zatlaryň internetiniň akylly terminal enjamlaryny güýçlendirmek kyn, şonuň üçin dizaýn we ösüş etabynda howpsuzlyk meselelerine seredilmeli;
5) zatlaryň internetiniň akylly terminal enjamlary giňden ýaýradylýar we dürli ssenariýalarda ulanylýar, şonuň üçin bitewi kämilleşdiriş we patch berkitmek amala aşyrmak kyn;
6) zyýanly hüjümler şahsyýeti ýasamakdan ýa-da galplaşdyrmakdan soň amala aşyrylyp bilner; 7) maglumatlary ogurlamak, DDoS hüjümlerini amala aşyrmak, spam ibermek ýa-da beýleki ulgamlara hüjüm etmek we beýleki çynlakaý howpsuzlyk hadysalary üçin manipulirlemek üçin ulanylýar.
Zatlaryň internetiniň akylly terminalyna howpsuzlyk gözegçiligi
Taslama we ösüş tapgyrynda, zatlaryň akylly terminaly bir wagtyň özünde howpsuzlyk gözegçilik çärelerini göz öňünde tutmalydyr. Terminal önümçiliginiň goýberilmeginden öň howpsuzlygy goramak synagyny sinhron ýerine ýetiriň; Terminalyň howpsuzlygyna gözegçilik derňewi internet:
1) zatlaryň internetinde giň ýaýramagyny we köp sanly akylly terminallary göz öňünde tutup, zatlaryň interneti torda wirus tapmagy we tapmagy amala aşyrmalydyr.
2) zatlaryň internetiniň akylly terminallaryny maglumat saklamak üçin görnüşleri, dowamlylygy, usullary, şifrlemek serişdelerini we maglumatlary saklamagyň çärelerini çäklendirmek üçin degişli spesifikasiýalar döredilmelidir.
3) zatlaryň akylly terminalynyň şahsyýetini tanamak strategiýasy güýçli şahsyýeti tassyklamak çärelerini we parol dolandyryş strategiýasyny kämilleşdirmeli.
4) akylly terminallary öndürýän we çykarmazdan ozal, howpsuzlyk synaglary geçirilmeli, terminallar çykandan soň programma üpjünçiliginiň täzelenmeleri we gowşak goralanlygy dolandyrmak, zerur bolsa tora girmek üçin rugsat berilmeli.
5) zatlaryň internetiniň akylly terminallary üçin howpsuzlyk barlag platformasyny gurmak ýa-da adaty bolmadyk terminallary ýüze çykarmak, şübheli programmalary izolirlemek ýa-da hüjümleriň ýaýramagynyň öňüni almak üçin degişli howpsuzlyk gözegçiligini gurmak.
Bulut hyzmatynyň howpsuzlygyna howp salýan zatlaryň interneti
1) Maglumatlaryň syzmagy;
2) Giriş şahsyýetnamalary ogurlandy we şahsyýetini tassyklamak galplaşdyryldy;
3) API (programma programmirleme interfeýsi) zyýanly hüjümçi tarapyndan hüjüm edilýär;
4) Ulgamyň gowşak goralanlygy;
5) Ulgamyň gowşak goralanlygy;
6) Zyýanly işgärler;
7) Ulgamyň hemişelik ýitirilmegi;
8) Hyzmat hüjüminden ýüz öwürmek howpy;
9) Bulut hyzmatlary tehnologiýalary we töwekgelçilikleri paýlaşýar.
Howpsuzlyk howplarynyň aýratynlyklary
1) syzdyrylan maglumatlaryň köp mukdary;
2) APT (ösen dowamly howp) hüjüm nyşanyny döretmek aňsat;
3) syzdyrylan maglumatlaryň gymmaty ýokary;
4) şahsyýetlere we jemgyýete uly täsir;
5) Internetde şahsyýeti ýasamak aňsat;
6) Ygtyýarnama gözegçiligi dogry bolmasa, maglumatlary izolirläp we gorap bolmaz;
7) Zerur internetde zyýanly hüjümçiler tarapyndan hüjüm edilmegi aňsat bolan köp sanly API interfeýsi bar;
8) zatlaryň interfeýsleriniň görnüşleri API interfeýsleri çylşyrymly we hüjümler dürli-dürli;
9) Zerur hüjümçiniň hüjüminden soň zatlaryň internetiniň bulut hyzmat ulgamynyň gowşaklygy uly täsir edýär;
10) Içerki işgärleriň maglumatlara garşy zyýanly ACTS;
11) Daşarky adamlar tarapyndan hüjüm howpy;
12) Bulut maglumatlarynyň zaýalanmagy, ähli ulgam ulgamyna zeper ýetirer
13) Milli ykdysadyýete we halkyň durmuşyna täsir etmek;
14) Internet ulgamynda adaty bolmadyk hyzmatlaryň döremegine sebäp bolmak;
15) Tehnologiýany paýlaşmagyň netijesinde ýüze çykan wirus hüjümi.
Iş wagty: 01-2022-nji dekabry
